Réinventer la bande dessinée, Scott McCloud, Stadoù Unanet (2000)

Al levrenn gentañ a zisplege petra eo bannoù treset, penaos ez eont en-dro, peseurt perzhioù mat pe fall o deus e-keñver mediaoù all. Dre he sujed e oa nebeutoc’h en arvar da goshaat.

Gant al levr-mañ e klask Scott McCloud tresañ un dazont, pe meur a hini, dezho. Sevel a ra martezeadennoù. Ha se, 18 vloaz ‘zo : kement ha lavaret eo dic’hizet un tammig ar pezh a gont diwar-benn istor ar stlenneg (fin, dic’hizet n’eo ket, met anat eo ne z’a ket pell a-walc’h an displegadennoù evidomp-ni bremañ)…

Daoust da se, en em ziskouez pellwelour, ha gwellaour ivez. Unan eus perzhioù dibar an hir a zisplegadenn-mañ, eo ar feiz en deus Scott McCloud e-barzh an dazont, ijin an dud, ar Genrouedad… plijet ken-ken on bet gant e savboent war ar produioù niverel (difenn ar bannoù-treset dizanvezelekaet zo kement ha stourm evit a romantoù niverel, neketa ?), da skouer. Met ne c’heller ket bihanaat e oberenn d’an dra-se, pinvidik-meurbet eo.

Entanet on gant e labour. Kleuziañ a ra pell-tre, displegañ a ra eus ar c’hentañ, koñseptoù hag em bije bet mil boan o lenn anezho en ur stumm levr klaseloc’h, marteze. Petra eo an arz ? Penaos e vez gwallet, gant piv, perak ? Penaos talañ ?…

Seul souezhusoc’h eo din bezañ ken gwallzedennet, ma n’on ket ul lennerez bannoù-treset touet. Neuze e kredan eo ul levr mat evit n’eus forzh piv, memes ar re a zo pell eus ar bed-se. Ur wezh fourret e fri e-barzh, n’eus ket tu ken d’e zibegañ. Ur marzh !

Advertisements

Breizh hiziv, Anthologie de la chanson en Bretagne T.1, Philippe Durand (1976)

Kinnig a ra Philippe Durand e levr evel “un taol pleustr evit talañ ouzh an ankoun e Breizh”. Reiñ a ra ton al levr. An 112 kanaouenn kinniget a zo anezho kanaouennoù-stourm. Lod zo kozh, met ar pep brasañ anezho a zo eus ar bloavezhioù 60-70. Kinniget int en ur mod sirius-tre, gant o zroidigezh e galleg diouzh ret, hag ar gevrollenn zoken, pa ne oa ket tu da reiñ daveoù un enrolladenn bennak.

Ken dedennus hag ar c’hanaouennoù, ma n’eo ket muioc’h, eo ar pezh a gont Philippe Durand diwar o fenn. Dindan 112 pennadig hag ur pennad-digeriñ ennañ un 50 pajennad bennak, e kinnig d’al lenner ur sell ledan war Istor Breizh an XXvet kantved (dreist-holl), ha kronikoù resis o kontañ an darvoudoù, istor pep kanaouenn, titouroù diwar-benn an dud o deus savet ha kanet anezhi, ha kement ‘zo.

Lod eus ar ganerien-stourmerien-se n’int ket dianav deomp : Stivell, Servat, Yann-Ber Piriou, Youenn Gwernig, Gweltaz ar Fur, Anjela Duval… Lod all n’o deus ket padet pelloc’h eget o amzer, pa ne chomfe an antologiezh-mañ da gounaat o zestennoù.

Souezhet bras on bet gant tud ‘zo. Jef Fulub, lakaomp, a anavezen evel skrivagner war ar brezhoneg, a zo kinniget evel ur soner a-bouez ivez. Gilles Servat e vez roet alc’hwezhioù da gompren gwelloc’h e bersonelezh el levr-mañ. Taer e c”hell seblantout e destennoù, a-wezhioù. Un drugar eo heuliañ e emdroadur ha lenn ar pezh a lavar diwar-benn “La blanche hermine”, da skouer.

Skoet ha plijet kalz on bet gant al levr-mañ, a bermet d’ar re o deus c’hwitet tren an holl stourmoù-se (dre ma oant re yaouank, peurgetket !) en em lakaat e-barzh ar jeu ha tañva ambiañs ar bloavezhioù 70 e Breizh. Ret eo anzav e sav ur startijenn dreistordinal diouzh ar pajennadoù-se, hag e ro c’hoant d’ober e lod. Morgousket e tle seblantout ar re yaouank a-vremañ d’o zadoù-kozh a oa kement a virvilh enno.

Disentiñ, Xavier Renou, Frañs (2012)

Ul levr a ro spi, a c’hwezh war glaoù-bev ar c’hoant stourm.

Ar skeudenn farsus hon eus eus obererien Ai’ta, ar furlukined orañjez, da skouer, a skoach un aozadur frammet brav.

An abadennoù-stourm difeuls ne c’hellont dont da vat nemet ma vezont prientet dre ar munud en a-raok ma vijent dalc’het. Dielfennet e vez an endro ha boazioù an enebourien. Pouez ar spered-strollad kreñv, ar fent, a vez diskouezet a-zoare. Pep perzhiad en deus ur rol sklaer da c’hoari, pe e vije e kreiz an ober, pe war al lez anezhañ : brudañ, luc’hskeudenniñ, evezhiañ stourmerien all, jubenniñ etre an daou du…

A-leizh a ditouroù hag a alioù pleustrek a gaver el levr, met mont a ra en tu all d’an dra-se. Kinnig a ra un doare prederouriezh ivez. Ar stourm difeuls zo unan a zoujañs hag a breder. Ur pouez bras en deus ennañ ar c’hengompren gant an “enebourien” hag ar galloud da varc’hata. Kompren a reer mat ne c’hell bezañ kaset da benn nemet gant tud amprouet, gouest da zibab o gerioù a-zoare ha da virout un emzalc’h dereat e n’eus forzh peseurt degouezh. N’ez eus ket plas, er stourmoù-se, ouzh an ijinañ war ar prim.

Lennet e vez al levr gant plijadur, daoust m’em bije kavet hir an displegadennoù a-wezhioù : kenkoulz e vije bet din, evit ur wezh, kaout ur roll “sec’h” eus an traoù, marteze en abeg ma n’em eus ket ezhomm da vezañ kendrec’het eus vertuzioù dibar seurt stourm… digollet on bet p’em eus kavet er bajenn ziwezhañ un diverrañ eus an holl grafoù a zo anv anezho el levr.

Skrivet eo bet al levr gant ur paotr a zo ezel eus ar strollad “les désobéissants” (an disenterien), ha reiñ a ra alc’hwezhioù evit kompren gwelloc’h pal obererezhioù Ai’ta (ha n’eus forzh peseurt obererezhioù disentiñ all evel-just !), ha c’hoant da vezañ niverusoc’h d’o souten.

 

Marta, Eliza Orzeszkowa, bro-Bologn (1873)

Al levr-mañ n’eo ket bet lakaet e galleg, daoust ma c’heller kavout ul levr pe zaou gant ar skrivagnerez er yezh. Laket eo bet en esperanteg gant Zamenhof e-unan : kement ha lavaret ez eus pell ‘zo eo ur seurt “klasel” evit an esperantegourien. N’eo ket ur souezh e oa bet skoet Zamenhof gant an tem, paour-razh e oa e-unan e-pad ul lodenn hir eus e vuhez hag an denelour ma oa a veze dedennet, etre traoù all, gant stad reuzeudik ar merc’hed.

Diskouez a ra Eliza Orzeskowa diskenn ur vaouez d’an ifern. Desavet eo bet Marta en ur familh en e aes, met debret eo bet arc’hant an ti gant he zad ha ne laosk netra war e lerc’h pa varv. Kement-se n’eo ket ur gwall afer, p’eo dimezet Marta nevez ‘zo, ur verc’hig pevar bloaz he deus zoken. Pa varv he gwaz, en em gav buan hep netra ebet da vevañ. Goude bezañ gwerzhet holl arrebeuri he zi bourc’hiz e kav ur gambr vihan lous da feurmiñ, da c’hortoz kavout labour. Aze emañ an dalc’h, kavout labour ! n’eus ket kalz tachennoù a c’hell ar merc’hed labourat warno d’ar mare-se, hag ouzhpenn-se, gant he desavadur bourc’hiz, n’he deus ket graet Marta studioù don. Klask a ra reiñ kentelioù galleg met santout a ra buan emañ he live dindan hini he skoliad. War ar sonerezh, n’eo ket barrek a-walc’h. War an tresañ kennebeut. Tañvaet he deus un tammig a bep tra, ar pezh a ra anezhi ur vaouez a-feson evit ar saloñsoù, met n’eo gouest d’ober micher ebet. A-benn ar fin ez a da wriat a-hed an deiz en un atalier ma vez paet ken nebeut ar micherourezed ma n’he deus ket trawalc’h da baeañ feurm he c’hambrig dindan an doenn. Daoust ma vije yaouank ha koant c’hoazh, e harz he moral outi da werzhañ he c’horf. Klask a ra meur a zoare d’en em dennañ c’hoazh met ne zeu disoc’h ebet diouto. Kleñvel a ra he-unan, ha pakout a ra ar verc’hig ur c’hleñved a ginnig he lazhañ. Marta a zispign he gwennegoù diwezhañ da brenañ louzeier dezhi hag a ya, a-benn ar fin, da astenn he dorn er-maez. Start eo d’ober evit ar vaouez stad enni a oa anezhi gwezhall. Pa wel ne vo ket savetaet gant aluzonoù dister an dremenerien, e koll he fenn hag e laer un nebeut bilhedoù. Pa vez oc’h ober gar da glask sachañ he skasoù, eo flastret gant un tram.

N’eus spi ebet da gaout eta en istor-mañ. Ne ra netra Marta nemet diskenn, en ur glask chom feal d’he fennaennoù. Soñjet em eus meur a wezh e buhez Fantine, maouez paper Victor Hugo.

Evel-just ez eus c’hwezh ar c’hozh war an istor-mañ : ne vez ket desavet maouezed Europa en doare-se ken. Ouzhpenn traoù koant int bremañ. Met ret eo lavaret eo bet al levr-mañ ur bonn e istor dieubidigezh ar merc’hed. Graet en deus berzh, e bro-Sued da gentañ, ha, dre hanterouriezh an esperanteg, e bro-Sina hag e bro-Japan m’en deus boulc’het al lusk evit gwirioù ar merc’hed e penn kentañ an XXvet kantved.

Ar Seiz Breur, 1923-1947, ar c’hrouiñ breizhek etre chom giz kozh ha mont war-raok, oberenn a-stroll (2000)

Ul levr kaer eo sañset bezan, eus ar seurt ez eus lorc’h ouzh o diskouez en ul levraoueg. A vent brav eo da gentañ, ha skeudennet a-zoare da eil, ennañ ur bern skouerioù, luc’hskeudennoù, livadurioù, planioù ha kement ‘zo o tiskouez diouzh ar c’hentañ sell pinvidigezh ha liesseurted lusk arzel ar Seiz Breur, anavezet muioc’h dre e anv eget dre ar pezh en deus laosket a gredan. Ar pennadoù kinniget a ya don er sujed, ken ma c’hell bezañ diaes ar gerioù teknik da gompren e brezhoneg, a-wezhioù, ha kollet an neofit un tamm bihan a vare dre vare met ur referañs e c’hell bezañ an oberenn da glask titouroù all diouzh ezhomm, en ur zistreiñ daveti diwezhatoc’h.

Ur studiadenn resis ha munud eo eta, a-fed diabarzh.

Kollet e veze an neofitez a zo ac’hanon a-wezhioù, dreist-holl abalamour d’an aozadur dre demoù ha neket hervez urzh an amzer : pa lennen re vuan, em boa souezh oc’h adkavout bev tud douaret er pajennoù kent, da skouer. Estonet bras on bet o tizoloiñ personelezhioù Jeanne Malivel ha René-Yves Creston, hennezh diwezhañ em eus kavet displijus hag emgar a-walc’h met gwir eo e vez ezhomm a dud a-seurt-se evit c’hwezhañ startijenn e raktresoù bras, a-wezhioù ; ar c’hoant sevel hiniennel o kas war e roud lañs ar strollad a-bezh.

Daoust ha boued-ar-groug a vo graet ac’hanon ma kredan kavout abeg er brezhoneg implijet ?

Ur bern fazioù zo el levr-mañ, em eus lennet gant ar santimant e oa muioc’h-mui anezho dre ma z’aen war-raok (n’eo ket objektivel tamm ebet, marteze, met seul vui e lennen, seul nebeutoc’h e c’houzañven anezho). N’eo ket eus disteradoù rannyezhel e komzan aman met eus fazioù « gwir », stag ouzh an doare da implij ar renadenn-anv, ouzh ar fed ne lakaer liester ebet goude un niver, ha fazioù kemmadurioù, da skouer. N’eo ket unan bep an amzer kennebeut : fazioù sistematek, a lak al lenner da soñjal n’eus bet graet adlenn ebet d’an destenn a-raok e gas d’an ti-embann, kazi.

Troet eo bet al levr gant studierien war ar brezhoneg, ar pezh a oa ur soñj mat ha pedagogel. N’heller ket rebech outo live an destenn a zo bet embannet. Met c’hwitet eo bet war ur bazenn bennak, hini ar peurreizhañ, da lavaret eo hini ur reizhañ ha n’eo ket mui pedagogel met e servij an arvalien ; ar reizhañ micherel, a zle bezan suj ouzh santimant al lennerien pa lennont ar produ echu.

Embann seurt testenn er stad-man a ziskuilh ur bern traoù, a gav din, diwar-benn stad ar brezhoneg :

. N’eo ket bet embannet stumm brezhonek al levr-mañ evit bezan lennet gant brezhonegerien

. N’eo ket bet soñjet e vije lennet ganto

. Daoust ma vije sañset al labour bezan bet peurechuet gant tud a fiziañs e metoù ar yezh (Skolveur war ar brezhoneg, Ofis ar brezhoneg), n’eus ket d’an droidigezh kinniget al live a c’hellfer gortoz digant un destenn embannet, e n’eus forzh peseurt yezh, ha pa vije war var da vervel.

Se zo kement ha lavaret d’ar c’hallegerien : « Sellit pegen yac’h eo hor yezh ! » tra ma soñjer etre e chik hag e chouk : « Gwell a se ma lonkont ar silioù a bastomp dezho, evidomp-ni eo sklaer : marv eo ar brezhoneg ».

Poan ha doan em eus bet o stadañ kement-se. Goude ur prantad lenn, e karan chom da ribotat an titouroù pe an istor em eus lennet, ha n’eo ket en em soñjal war dazont ar yezh eo embannet al levr enni pe war fazioù yezh.

Keit ha m’eo bev ar brezhoneg ha keit ma z’eus tud gouest c’hoazh, kavomp arc’hant da baeañ a-zoare troourien ha reizherien a-vicher kentoc’h eget embann seurt traoù, lorc’hus, met goullo.

King Kong Théorie, Virgine Despentes, Frañs (2006)

Plijet e oan bet gant Apocalypse Bébé, ar romant kentañ em boa lennet gant ar skrivagnerez souezhus-mañ. Ne oan ket engortoz tamm ebet d’en em gavout gant ur skrid-esae o tifenn ar wregelouriezh p’em eus tapet krog el levr-mañ avat. Ha ken kilhet all on bet.

Mont a ra Virginie Despentes en tu all da reolennoù an dud a-feson. Skrivañ a ra gant gerioù pemdez, pe gant gerioù gros, gant gerioù skoüs atav. Peadra he deus bet d’en em soñjal war he sekselezh, evel ma kont tamm-ha-tamm : gwallaet eo bet ha hi plac’h yaouank pa oa o c’hoari biz-meud, ha diwezhatoc’h he deus bet tro da c’hounit bleud en ur werzhañ he c’horf, hep mont evit kement-se da c’hast a-vicher. An darvoudoù-se o deus graet o hent en he fenn ha kinnig a ra he savboent diwar-benn ar wregelezh hag ar wregelouriezh. Komz a ra ivez diwar-benn pornografiezh.

Graet he deus vad din al lennadenn-mañ peogwir en em gaven akord ganti war gement tra a ginnige, koulz lavaret, hag ivez dre m’he deus an destenn ur stil bourrabl, dichek, feukus, a blant startijenn en nen.

Echuiñ a ra he levr gant un asuradenn : ne vo gounezet ar stourm evit kevatalded ar reizhoù nemet p’en em ganno paotred ha merc’hed war un dro.

Ouzhpenn mignoned he deus gounezet ar skrivagnerez gant ar skrid-mañ, evel ma c’heller lenn er bajenn Wikipedia a gomz diwar e benn. Menegiñ a ra bommoù bet skrivet diwar e benn e meur a lec’h, lod meuleudius, lod all farsus (a gav din) :

« On aura saisi qu’il est inutile de chercher une cohérence intellectuelle à cet essai plein de gros mots. » Astrid de Larminat dans Le Figaro littéraire.

« Despentes s’est mise en situation de se faire haïr par les philosophes autant que par les psys, et par les dames patronnesses autant que par les chiennes de garde. Le bonheur, quoi… » Pierre Marcelle dans Libération.

« King Kong théorie n’est pas seulement un livre atterrant de bêtise, un monument d’incompétence, un espace où toute pensée se fige sur place, glacée jusqu’à l’ultime neurone par le degré zéro. De chaque ligne suinte en outre une haine féroce pour l’Autre. » Éric Naulleau dans Le Matricule des anges.

Din-me eo ul levr mat, skrivet gant unan ha ne ra forzh ober he zoull (pe get) e-touez an dud en em gav, liv ar wirionez hag ar prim warnañ dreist pep tra, perzhioù a lakaan dreist ar re all evit seurt skridoù. Emichañs ho po c’hoant da lenn anezhañ en ur lenn kritikoù ken disheñvel diwar e benn.

 

Composition française, Mona Ozouf (2009)

Engortoz ma oan ouzh ul levr eñvorennoù doare Fils de plouc on bet souezhet-bras gant al levr-mañ ha n’eo ket un dastumad eñvorennoù met ur skrid-esae. Ma komz Mona Ozouf, merc’h Yann Sohier, eus he bugaleaj, n’eo nemet evit diskouez an hent m’o deus kemeret he soñjoù politikel maget gant an teir mammenn ma oa : he ziegezh, stag ouzh ar stourm evit Breizh hag ar brezhoneg ; ar skol bublik, ma oa lakaet an holl war ar memes renk pe hervez o dellez, betek diverkañ diouzh pep skoliad kement santimant a hiniennelezh ; hag an iliz, rouantelezh an direizhded.

Sachet-desachet eus un tu d’egile e kresk Mona vihan gant ar c’hoant da gompren, hag e ro el levr-mañ he soñj war an doare ma vez enbarzhet (pe get) perzhioù hiniennel ha rannvroel an nen gant ar Republik. Kemer a ra harp ar skrivagnerez war he studioù war an Istor ha war he lennadennoù niverus evit dielfennañ an Dispac’h bras war graf an dibarderioù, ha lavarout a ra penaos e wel-hi an traoù, en ur gemer skouerioù niverus ha splann : afer ar skerboù war pennoù merc’hed er skolioù publik, da skouer.

Dedennus-tre eo an danvez daoust ma tennfe ouzh politikerezh dreist-holl : n’eo ket ul levr d’en em ziduiñ, a vez lennet d’an daoulamm-ruz evel ma karan ober. Gant hennezh eo ret kemer e amzer ha pouezañ mat ar frazennoù evit o diazezañ. Ul levr talvoudus eo hag a daol ur skleur dibar war ar c’hempouez soutil m’eo en em santout breton e Frañs en deiz a hiziv.

A-benn ar fin e kav din ez  eus heñvelderioù etre al levr-mañ ha Mémoires d’une jeune fille rangée gant Simone de Beauvoir, marteze. Petra a chom eus an desavadur roet d’ar vugale, penaos e teu an holl draoù kontrol lonket ganto mesk-ha-mesk d’ober ur rekipe a ro ur stêr d’o buhez, pell a-walc’h eus an disoc’h gortozet a-wezhioù…

Le chardonneret, Donna Tartt, Stadoù-Unanet (2013)

Komzet em eus dija eus ar romantourez donezet-mañ em eus lennet he holl romantoù gant estlamm. N’eo ket gwall ziaes : n’he deus skrivet nemet tri en holl, hag evit engehentiñ unan he deus ezhomm a zek vloavezh bennak -n’eo ket 10 vloaz o straniñ, 10 vloaz o labourat-. Seul souezhusoc’h pa ouezer e labour evel gwezhall, gant stilo ha paper : n’eo ket anat chom hep koll e neudenn eta !

Ar priz Pulitzer en deus bet Le chardonneret e 2014 er rann faltazi.

Ur wezh ouzhpenn on bamet. Ouzhpenn 800 pajenn zo er romant, met erruet tro 700 ne greden ket mui mont war-raok, paket gant an enkrez o c’houzout e vije echu dizale.

Diaes eo kontañ an istor, ha lavaret petra a soñjan zoken, hep diskuliañ elfennoù pouezus er suspens. Savet eo evel ur thriller, hag efedus-mat war ar poent-se, met n’eo ket ar pep pouezusañ. Ar pezh a gavan marzhus eo ar stek he deus da zeskrivañ al liveoù sokial eus an diabarzh, ar santimant en deus al lenner da vevañ da vat lec’h ma vez kaset gant troidelloù an istor.

Anaoudegezh vat em eus ouzh ar skrivagnerez peogwir n’on ket bet dipitet gant an tudennoù em boa ar muiañ a joa outo -daoust ma vije bet aes dezhi plantañ kerse ennon… hag a-hend-all n’eo ket ken gortozus-se al liammoù-diliammoù a-fed karantez, ar pezh a gavan deuet mat ganti ivez. Met n’hellan ket mont pelloc’h hep bezañ e riskl da voc’hañ ho plijadur.

N’hellan nemet aliañ lennadenn ar romant, hag an daou all kement hag ober : va skrivagnerez muiañ-karet eo Donna Tartt abaoe pell.

Ar C’hrist d’an Amerindianed (eil levrenn), Youenn Troal (1965-1967)

Emañ eus 2010 an embannadur e stumm ul levr.

Hir ha  borodus a-walc’h eo al levr-se, ur blijadur bennak a vez o lenn anezhañ koulskoude. Youenn Troal ne vez ket techet kalz da zeskrivañ, da gaozeal diwar-benn ar pezh a vev-eñ, hag a vije ar pep dedennusañ.

Plijet on dreist pep tra gant dibab ar yezh vrezhonek. Naturel eo hec’h implij d’ar skrivagner, ha derc’hel a ra dezhi daoust ma resevfe evezhiadennoù dismegañsus. Treuz ar brezhoneg bev ha youlek-se a brou e oa bev-buhezek ar yezh gant tud ‘zo, n’eus ket pell ‘zo, pezh a ro priz d’ar c’hronikoù dilufr-se, a gredan.

Ha me oc’h echuiñ an eil levrenn, stoket eo va spered gant ur goulenn memestra : perak eo ken sec’h al levr-mañ evit pezh a sell ouzh ar vuhez speredel ? anv zo, kalzig, eus framm ar relijion gatolik, nebeut tre eus difraeoù diabarzh an den en deus skrivet. Pezh a c’heller kompren, pa ne skrive ket evitañ e-unan, met a-ratozh-kaer evit bezañ embannet ha lennet gant ur c’helc’hiad tud. Domaj eo en ur mod, koulskoude. Dre ar sifroù hag ar rentaoù-kont a ginnig diwar-benn holl vroioù paour Amerika e tleer divinout e druez hag e gizidigezh.

Talvezout a ra ar boan da vezañ lennet, neket kement-se evit ar pezh a gont met kentoc’h evit ar brezhoneg implijet, sklaer, resis, leun a ijin : anv da zeskiñ pe da adwelet ur bern traoù e-ser ur veaj hir e broioù reuzeudik Amerika ar Su.

 

The vagina monologues, Eve Ensler, Amerika (2001)

Ret eo din anzav e oan bet skoet meur a wezh gant titl an abadenn-c’hoariva-mañ, ha eñ chomet pell war ar skritelloù e kement lec’h a dremenen drezañ. Unan bennak eus va anaoudegezh oa bet o welet anezhi, ha bet plijet bras. Tro em boa bet ivez da glevet ur plac’h all o veuliñ al levr war an ton bras, pezh en doa roet c’hoant din da c’houzout petra oa en diabarzh. Kavet al levr war Bookmooch ha renket anezhañ em levraoueg da c’hortoz e dro.

N’eo ket deuet buan an dro-se : amzer zo bet ezhomm din da gemer al levr war e estajerenn evit e lenn da vat. Ret eo bet din doñvaat ar soñj, en em voazañ : daoust d’am c’huriusted en em santen diaes war un dro.

Ha graet ar c’hammed, a-benn ar fin.

Aze emañ an dalc’h gant an destenn-mañ, just a-walc’h. Jestr politik kentoc’h eget lennegezh, skrivet eo bet a-ratozh-kaer evit lakaat ar maouezed da adober anaoudegezh gant o c’horf, bet gwallgaset, mac’het ha nac’het a-viskoazh, betek m’hon eus kollet ar galloud da implijout gerioù reizh da envel hor forzh pe hor ellig.

Gouezet he deus Eve Ensler implijout gerioù eeun, gant kalz a skeudennoù skrivet, a-benn adreiñ d’ar forzhioù o flas er bed. Skoet e vezer alies gant ar gwir m’eo ar frazennoù, fromet gant skiant-prenet unan bennak ken heñvel ouzh ur mor a reoù all.

N’eo ket ur skrid lenneg tamm ebet, engehentet m’eo bet da gaozeal d’an holl vaouezed. Tizhet en deus e bal,  hag emichañs en deus lakaet ur bern tud, gwazed ivez, da zigeriñ o daoulagad hag o c’halon. Un avañtur eo pep arvest nevez eus ar pezh, o lakaat e-barzh ar jeu maouezed n’int ket a-vicher, evel ma c’heller kompren dre lenn an holl destenioù zo bet lakaet e fin al levr (n’em eus ket lennet anezho holl).

Kavout a ra din eo bet ar raktres-mañ ur pezh-mell araokadenn e-keñver statud ar maouezed, daoust (pe DRE MA) veizer ennañ pegen a-vremañ eo an direizhderioù, hag an emgann enepto eta. Lakaat a ra ivez d’en em soñjal war an doare da zesevel hor merc’hed !

Ne c’hortozan ken nemet gwelet ar pezh war al leurenn… hag e brezhoneg evit ar wezh kentañ, perak pas ??