Degemer, Yann-Fañch Jacq (2018)

Lañset eo brav an traoù gant un eskemm lizhiri ampart. Met marteze eo un tamm re hir al lodenn gentañ-mañ ha n’emañ ket c’hoazh gant kalon ar sujed ?

En eil lodenn en em gav an dezrevellerez e Pariz evit mont e darempred tal-ouzh-tal gant an dud he deus darempredet dre lizher. E sell emañ da zastum testenioù evit skrivañ ul levr diwar o fenn. Hep koll pep interest, n’eo ket ken dedennus hag al lodenn gentañ. Un istorig karantez un tamm reut a zo, ha dre vras e vez graet ur renabl eus a bep seurt tud, hep mont don e-barzh o anaoudegezh.

Lennet e vez hep displijadur, hep entan ivez. Souezhus eo, en ur mod, an tudennoù dibabet evit kizidikaat krennarded ouzh an dienez. Ne weler den yaouank ebet a-hed ar romant : tud gour, kozh evit ar bras anezho, hini ebet dindan 35 vloaz, ha bugale vihan. Dibab ul laz-kanañ da benndudenn zo ur soñj farsus a-walc’h met pa soñjer eo start klevet anezho dija, n’on ket sur e lakafe ar grennarded da dridal…

Talvoudus eo ar romant-mañ evit digeriñ ar gaoz war sujed kevredigezhel an degemer. Met un aplud eo kentoc’h eget ul linenn-degouezh.

Fake in China, Maïwenn Morvan (2017)

Sur a-walc’h he deus implijet Maïwenn Morvan ar skiant he deus prenet da vare ur veaj e bro-Sina evit skrivañ ar romantig-mañ. Met a-boan eo ma vez santet, gant an tost m’eo chomet eus he fal : skrivañ evit ar yaouankiz.

Dibabet he deus stumm un eskemm-lizhiri (dindan stummoù modernoc’h : SMS ha postel) etre daou zen yaouank. An hini kentañ, paket gant ur gudenn yec’hed just d’ar mare da vont d’ur veaj e Sina, a ro e blas d’ur c’hamarad a denn kalz dezhañ. Ur soñj dreist ! Ha setu lañset an avañtur.

Desket e vez ur bern traoù, en ur gemer harp war glichedoù a-wezhioù, divountet war-lerc’h.  N’he deus ket klasket ar skrivagnerez deskrivañ pep tra, na kenteliañ betek re. Un drugar eo heuliañ ar paotr yaouank, a gont e bemdez gant fent, an traoù a gav iskis, e zarempredoù gant an dud ha kement ‘zo.

Ar stek he deus Maïwenn Morvan evit skrivañ seurt levrioù skañv. Distresus eo da vat, dispar evit ar vakañsoù !

Lettres à Gérard Le Gouic, Anjela Duval (2013)

El levr-mañ e kinnig ar barzh Gérard Le Gouic al lizhiri en doa bet digant e vignonez Anjela Duval etre 1973 ha 1980. Ar bras anezho zo e galleg, yezh pennañ al levr-mañ, daoust ma vije roet an destenn e brezhoneg pa veze al lizhiri e brezhoneg -. Un tamm brezhoneg en em sil el lizhiri, ur frazenn, ur werzenn bennak…

N’eo ket ul levr n’heller ket dioueriñ, hag unan en deus lennet oberenn glok Anjela Duval n’en deus netra da zeskiñ amañ. Adkavout a reer he femdez, he youl da stourm, he c’harantez evit he bro – a lak ac’hanon diaes a-wezhioù, pa lak ar bec’h war an “estrañjourien” a zeu da brenañ tiez ar vro, he soursioù diwar-benn he chas a gomz diwar o fenn evel pa vijent bugale, he labour er feurm, hag ar skuizhder, al labour eo foulet gantañ… Brav ha skeudennet eo galleg Anjela Duval, warnañ liv un amzer bet, un tammig.

N’eo na diaes na displijus da lenn. Brav eo da glokaat ar pezh a zo bet dastumet diwar-benn ar skrivagnerez, da lakaat un taol gwispon diwezhañ d’ar poltred anezhi a anavezer. Kinnig a ra tresoù pennañ ar skrivagnerez d’ar c’hallegerien, ivez : ne ouezan ket hag-eñ ez eus kalz levrioù diwar he fenn, estreget er metoù brezhonek dediet…

Maro evit ar vro 1914/1918, Ar Vro Bagan (2004)

Abaoe ma oa bet embannet e oa al levr-se ganin, ha ne greden ket e zigeriñ : kavout a rae din ne vijen ket evit gouzañv an diabarzh. Gouest on bet, a-benn ar fin. Ul levrig n’eo ken, lennet e vez buan, kalz buanoc’h eget ne veze sellet ouzh ar pezh-c’hoari sur-mat (n’em boa ket gwelet anezhi, evit an hevelep abegoù).
Ar pep retañ diwar-benn ar brezel bras eo, en ur mod, gwelet gant daoulagad ar paourkaezh tud a c’houzañve anezhañ ha ket gant ar re a implije anezho da vargodennoù-brezel. Fromus eo da lenn. Troc’h-didroc’h betek re, em eus soñjet, pa vank al leurenniñ d’al lennerien… Netra spontus en traoù skrivet met kriz e oa an darvoudoù ha dre m’int tennet eus lizhiri gwir e ro kalz a dalvoudegezh d’ar skrid.
Klotañ a ra rik-ha-rik gant programoù-skol an trede klas hag implijet e vez er c’hlasoù eta, pezh a gavan mat tre.
Dreist e tle bezañ ivez evit an dud tomm ouzh an Istor hag ouzh… an dud, kea !

Karantez dispaket (2007)

Prenet ‘m eus an dra-levr-mañ peogwir eo brav tre, e stumm ur golo-lizher dornataet lies gwezh. Lennet e vez buan : n’eus ennañ nemet lizhiri karantez, bet skrivet gant skrivagnerien pe vrezhonegerien a-vremañ a-ratozh-kaer evit sevel an torkad. A-wezhioù e kontont un istor, a-wezhioù e komzont eus an amzer-vremañ ; atav e c’heller divinout hag ijinañ traoù en ur loc’hañ eus pep testenn, digor a ra an nor d’an hunvre ha d’ar rambre, dudius eo. Emichañs eo bet dibabet an tem-mañ evit serriñ klapez ar re a lavar n’eo ket gwall ziorroet geriaoueg ar santimantoù e brezhoneg ? Efedus e vo sur. Klasel eo an tem, met diouzh ar c’hiz e kement koulz a zo. Plijet on bet gant ar pep brasañ eus an testennoù, en o zouez hini Gweltaz Adeux, Yann-Fulub Dupuy, Kemo, Mich Beyer, Mai Ewen, Malo Festan, Al. Merser,… n’echuan ket da follennata, re a zo da venegiñ. En aner ‘m eus klasket ul lizher dediet din siwazh. Al lunedoù ‘vije kaoz ?? 😉 8-D